हङकङमा पत्रकारमाथि सांघातिक हमलाको राजनीतिक पाटो

जेवी पुन मगर

बुधवार विहान हङकङको प्रमुख चिनिया दैनिक पत्रिका मिङ्पावका पूर्व प्रधान सम्पादक केभिन लाउ चून–टू माथि मोटरसाईकिलमा आएका दुई युवाले चक्कु प्रहार गरि गम्भीर घाईते बनाएकाछन् । स्थानीय सरकारका कडा आलोचक केभिन लोकतान्त्रिक मान्यता र प्रेस स्वतन्त्रताका सक्रिय नेता हुन् । कुनै बेला उनी सम्बद्ध पत्रिकामा पत्रकारलाई बिना कारण निकालेकोमा अस्ति आईतवार हङकङ पत्रकार संघको अगुवाईमा भब्य विरोध प्रदर्शन भएकोथियो । हङकङ सरकारको प्रेस स्वतन्त्रतता र नागरिक अधिकारमाथि हस्तक्षेप र सेन्सरसीप गर्न थालिएकोमा आलोचना गरि लेखिएको भरमा ति पत्रकारलाई निकालिएकोथियो । जसको सर्वत्र विरोध भैरहेकोछ । आईतवार गरिएको विरोधसभामा प्रेस स्वतन्त्रताको पक्षमा ऐक्यबद्धता जाहेर गर्दे र्यालीमा सहभागी हजारौंको जनलहरले त्यो देखाउँथ्यो । केहि समययता हङकङमा प्रेस माथि सुनियोजित रुपले श्रृखंलाबद्ध रुपमा आक्रमण भैरहेकोछ । त्यस्ता आक्रमणको स्वरुप विभिन्न प्रकृतिका छन् । स्वतन्त्रताका सक्रिय सिपाही केभिनमाथिको भौतिक आक्रमण त्यसैको पछिल्लो कडी थियो ।

हङकङमा सत्ताको विपक्षमा आवाज मुखर गर्न सक्ने मध्ये चिनिया पत्रिका मिङ्पावलाई प्रमुख मानिन्थ्यो । त्यसैगरि अग्रेंजी दैनिक साउथ चाईना मर्निङ मोस्टलाई प्रतिपक्ष ठानिन्छ । यि बाहेक यहाँ भएका केहि चिनिया पत्रिकाले मीडियाले खेल्नुपर्ने प्रतिपक्षको भूमिका निभाएको विश्वास गरिन्छ । बेलायतको उपनिवेशबाट मुक्त भएपछिको हङकङमा शक्ति लुछाचुडीको जुन खेल शुरु भएकोछ, त्यसमा मीडिया पनि दुई धारमा विभक्त भएकोथियो । विशेषगरि अहिलेका सरकार प्रमुख सि वाई ल्युङ् सत्तासीन भएपछि हङकङमा राजनीतिक उभार उथलपुथलकै अवस्थामा पुगेको विश्वास गरिन्छ ।

अहिलेको सरकार बेईजिङको कठपुतली भएको र चाईनीज कम्युनिष्ट पार्टी ( सिसिपी) लाई रिझाउन हङकङका जनताको स्वार्थलाई तिलान्जली दिंदै मेन्ल्यान्डरहरुको पक्षमा धमाधम निर्णय गरिरहेको भन्दै विरोध प्रदर्शन भैरहेकाछन् । यस्ता कार्यक्रमको संख्या बढ्दो छ । त्यस्ता आन्दोलनमा युवा, विद्यार्थीहरुको आक्रमक सक्रियताले धेरैलाई चकित पार्ने गरेकोछ । यस्ता आन्दोलनमा भीड दिनवदिन बढ्दै गैरहेकोछ । सामान्यतः राजनीतिक रुपमा निरपेक्ष बस्ने भनिएको हङकङबासीको यस्तो राजनैतिक सक्रियताको कारणले चकित तुल्याएको हो । बेईजिङ समर्थक भनिएको सरकारको विरोधमा जनता सडकमा उत्रन थालेपछि यसलाई बेईजिङले आफ्नो प्रतिस्ठासंग जोडेर हङकङमा रणनीति तय गर्न थालेकोछ । तिब्बति मुद्दामा नसकेपछि हङकङको मुद्दामा आफुलाई कर्नरमा पार्न अमेरिका लगायत पश्चिमाहरुले चलखेल गरेको बुझाईका कारण बेईजिङले हङकङमा हरेक हत्कण्डा अपनाउँदै आफ्नो पकड बलियो बनाउदै गैरहेकोछ । त्यसमा आफु समर्थक डिएभी पार्टी र उसको नेतृत्वको सरकारलाई उसले सक्दो सहयोग गरिरहेकोछ । त्यसले पनि विपक्षी र युवाहरुलाई आक्रोशित तुल्याएकोछ । युवाहरु आफ्ना लागि रोजगारको ब्यवस्था नगर्ने तर मेनल्यान्डरहरुका लागि राम्रा नीति ल्याउने भन्दै विरोधमा उत्रिएकाहुन् ।मीडियाले स्वाभाविक रुपमा प्रतिपक्षहरुलाई समर्थन पुग्नेगरि रोल खेल्दै आईरहेकोछ । मीडियाको यस्तो रोलका कारण विरोधका स्वरहरु सघन हुन थालेको विश्वास गरिन्छ ।

त्यसै कारण के विश्वास गरिन्छ भने मीडियाको यस्तो सक्रियतालाई भुत्ते बनाउन बेईजिङले ठूलो लगानी गरिरहेकोछ । त्यस्तो भन्ने आधार छन् । जस्तै, सरकार विरोधि छवि बनाएका केभिनले मिङ पाव दैनिकलाई उपयोग नगरुन भनि त्यहाँबाट उनलाई निकालिएकोथियो । उनको ठाँउमा चिनिया कम्युनिष्ट पार्टीका समर्थक चोङ टिएन सीङलाई पदवहाली गरिएकोथियो । उनी हङकङको नभई मलेशियान मूलका चिनिया थिए । मिङ पावका मालिक सिओङ हियू किङ स्वंय मलेशियन मूलका चिनिया हुन् । त्यति गरेपछि प्रतिपक्ष भूमिका खेलिरहेको स्थानीभाषाको पत्रिका आफु अनुकूल हुने बेईजिङ समर्थक सरकारको आँकलन देखिन्छ । केहि आलोचकको भनाईमा केभिनको बर्हिगमनपछि मिङपावको छवि भुत्ते हुँदै गैरहेकोछ ।

त्यति मात्र होईन – साउथ चाईना मर्निङ पोस्टमा पनि प्रतिपक्षी भूमिका खेल्ने सम्पादक हटाई पहिलोचोटी मेनल्यान्डर तथा सिसिपी समर्थक प्रधान सम्पादक ल्याईएकोछ । उनको आगमनपछि चीनमा प्रभाव बढाउन पोस्टको चिनिया भाषा संस्करणको वेवपेज पनि शुरु गरिएकोछ र उनलाई त्यसैकारण ल्याइएको बताईन्छ । चीनमा सरकार नजिकका पत्रिकाहरुमा काम गरेको अनुभवी अहिलेका पोस्टका प्रधान सम्पादक ल्याईनुका पछाडि मीडियालाई भुत्ते बनाउने र आफु विरुद्ध उर्लिएको जनलहर रोक्ने प्रमुख कारण रहेको केहिको भनाई छ । पत्रकारलाई यस्तो पक्ष विपक्षमा विभक्त बनाईदिएपछि आन्दोलन कमजोर हुन्छ भन्ने ठाानिएपनि सत्ता र बेईजिङको यस्तो योजना सफल भएको थिएन । पत्रकारको अस्तिको आईतवारे विरोधसभाले सत्तालाई झस्काएकोथियो । त्यसैले दुई दिन भित्रै छद्दभेषमा प्रस स्वतन्त्रताका हिमायती केभिनमाथि आक्रमण गरेर सबैलाई तर्साउन खोजिएकोछ । यो आक्रमण राजनीतिक प्रेरित देखिन्छ । साम, दाम, दण्डले मीडियामाथि नियन्त्रण पाउन नसकेपछि अब भौतिक रुपमै आक्रमणमा उत्रन शुरु गरिएको यस घट्नाले खुलस्त देखाएकोछ ।

तर यस्तो कायरताले सिवाई ल्यूङ सरकार र बेईजिङ विरुद्ध झन विद्रोह र आक्रोश जन्माउने निश्चित छ । यसले हङकङमा युवालाई सडकमा उतार्न झन आगोमा तेल थपिदिएकोछ । ब्यावसायीकरणको नाममा ब्यापारिकरणमा फँस्दै गैरहेको आरोप लागिरहेको हङकङका मीडिया र तिनका कर्मीहरुलाई समेत यसले पेशागत एकजुटता हुन दवाव श्रृजना गरिदिएकोछ । हङकङ पत्रकार संघले आज सदस्यहरुलाई जारी गरेको सर्कुलरमा आजको कायर कृत्य विरुद्ध सडकमा उत्रन आब्हान गरिसकेकोछ । चाईनीज विश्वविद्यालयका मीडिया प्रोफेसर मित्र सिन्डी जोङ्ले घट्ना लगत्तै मेरो फेसबुकको भित्तामा गरेको ट्यागमा लेखेकिछन्– “ सन २००२ मा विश्व प्रेस स्वतन्त्रतता इन्डेक्समा हङकङ अठारौं नंवरमा थियो तर अहिले ६१ नंबरमा पुगेकोछ । बेईजिङ तिम्लाई धन्यवाद छ ।”

हङकङमा चर्किरहेको तर नेपालीले बुझ्न नखोजेको यो राजनीतिभित्र बाहिरियाहरुप्रति यहाँको स्थानीयमा चर्काे आक्रोश देखिन्छ । त्यसमा मेनल्यान्डर चिनियाहरुप्रति स्थानीय युवाहरुको घृणा अचाक्ली देखिन्छ । त्यसैले बेईजिङ समर्थक डिएभी पार्टी जसले सत्ता संचालनको नेतृत्व गरिरहेकोछ, त्यसप्रति त्यहि अनुपातमा विरोध गरिरहेकाछन् । संयोग के छ भने त्यहि डिएभी पार्टीमा नेपाली बहुसंख्यक नेताहरु खुलेरै लागेकाछन् । पारिका आगन्तुकहरु विरुद्ध यसरी आईलागेका स्थानीयहरुले पारिको समर्थक दल र सरकारलाई समर्थन गर्ने नेपाली समुदायलाई कसरी हेरिरहेकाछन् र भोलि उनीहरुको हामीमाथि हुने ब्यावहार के कस्तो हुने हो कसैले सोंचको देखिदैन । भोलि नेपाली स्थानीय नेताहरुको राजनीतिक रोमाचंकताले यहाँ बसोबास गरिरहेका अल्पसंख्यक नेपालीले मेनल्यान्डर जस्तो घृणा र दुब्र्यवहारको सामना गर्न नपरोस्, किनकी घृणाको राजनीति अत्यन्त डरलाग्दो हुन्छ जसको आँखा नै हुदैंन ।